Wat zijn innovatieve overheidsopdrachten?
Innovatieve overheidsopdrachten zijn overheidsaankopen gericht op de ontwikkeling of de validering van innovatieve oplossingen. Dit kunnen nieuwe of sterk verbeterde producten of diensten zijn, maar ook business-innovatie zoals de ontwikkeling van nieuwe financieringsvormen of organisatorische en sociale innovatie. Technologie kan een belangrijke rol spelen, maar het hoeft niet.
Bij de aankoop van innovatieve oplossingen is een goede voorbereiding essentieel. Een diepgaande analyse van de behoeften en een vroege interactie met bedrijven en onderzoekscentra zijn sleutels tot een succesvolle innovatieve overheidsaankoop.
De complexiteit en innovatiegraad van de beoogde oplossing bepalen de keuze van de aankoopprocedure. De beschrijving van de gewenste oplossing in het opdrachtdocument of bestek zal de leveranciers ruimte laten om de opdracht creatief en innovatief in te vullen.
We onderscheiden vijf fasen bij het voorbereiden en doorlopen van een innovatieve overheidsopdracht.
1. Behoefte-analyse
Samen met eindgebruikers en stakeholders analyseren wat de beoogde oplossing precies moet kunnen. Wat is echt nodig? Wat is prioritair?
2. Marktconsultatie
Samen met bedrijven en onderzoekscentra bepalen welke oplossingen haalbaar zijn en onder welke voorwaarden.
3. Aankoopstrategie
Op basis van de innovatiegraad en complexiteit van de opdracht, een geschikte aanpak en procedure kiezen.
4. Aankoop
Na interactie met de kandidaat-leveranciers het meest waardevolle (prijs/kwaliteit/innovatie) voorstel aankopen.
5. Ontwikkelen, testen en valideren van innovatieve oplossing
In nauw overleg met de leveranciers het ontwikkelings- of pilootproject uitvoeren.
Zoals de Europese Commissie maken we ook onderscheid tussen:
- precommercieel aankopen (PCP - Pre-Commercial Procurement) wanneer de aankoop de ontwikkeling van een innovatieve oplossing betreft,
- overheidsopdrachten voor innovatie (PPI - Public Procurement of Innovation) wanneer de aanbestedende overheid een innovatieve oplossing valideert en aankoopt.
In de praktijk is dit onderscheid pas relevant wanneer men een goed zicht heeft op de complexiteit en de innovatiegraad van de opdracht. Voor risicovolle, sterk vernieuwende concepten zal een precommerciële of PCP aanpak, al dan niet via een innovatiepartnerschap, goed geschikt zijn. Voor opdrachten die vooral gericht zijn op de validering van een innovatief product, dienst of systeem is de aanpak via een 'gewone' overheidsopdracht voor innovatie, of PPI-aanpak via bijvoorbeeld een onderhandelingsprocedure, aangewezen.
